In onze serie 'Natuurgebieden in Brabant' vertellen we je alles over de vele natuurgebieden die Brabant rijk is. Dat zijn er namelijk nogal wat, en ze zijn stuk voor stuk zeker een bezoekje waard. Wat is er nou fijner dan op een mooie dag een prachtige wandeling te maken door één van deze natuurgebieden, of lekker de natuur in op de fiets? In deze reeks nemen wij je graag mee op pad. Eerder in deze serie over natuurgebieden in Brabant vertelden we je al alles wat je moet weten over de prachtige
Loonse en Drunense Duinen, en vandaag zoomen we in op een prachtig natuurgebied in het westen van Brabant: De Brabantse Wal.
Het ontstaan van de Brabantse Wal
De Brabantse Wal ligt op de grens met Zeeland en Vlaanderen. Het is een natuurgebied van bijna 5000 hectare groot. Hoe dit gevarieerde natuurgebied precies is ontstaan is niet helemaal zeker. Er zijn verschillende theorieën over het ontstaan van de Brabantse Wal, maar veel bronnen zijn het erover eens dat het gebied is ontstaan door allerlei natuurlijke rivierprocessen. Volgens deze theorie is de ondergrond van de Brabantse Wal al 2 miljoen jaar geleden gevormd doordat vanuit de Rijn en de Maas allerlei materialen in het gebied werden afgezet die later dus de ondergrond hebben gevormd - een proces dat dus behoorlijk lang heeft geduurd. Toen later de Schelde doorbrak, zorgde deze voor erosie aan het landschap in het westen van Brabant. Deze erosie heeft voor het ontstaan van de steilrand gevormd, die we hierboven al even hebben genoemd. De steilrand is, zoals de naam eigenlijk al zegt, een grote, plotselinge overgang in hoogte van het gebied. Langs deze rand kan het hoogteverschil tussen de lagere kleigrond en het hoger gelegen zandgebied wel 20 meter schelen! Door de jaren heen hebben verschillende rivieren en de Noordzee bijgedragen aan het tot stand komen van het gebied. Op het hoger gelegen gedeelte hebben zich zandverstuivingen voorgedaan, zodat je daar onder andere grote zandvlaktes kunt zien. Zo komt het dus dat op de Brabantse Wal twee totaal verschillende soorten gebieden vlak naast elkaar liggen. Dat is uniek in Nederland; nergens anders in ons land vind je zand en klei, zout en zoet water en zo veel verschillende soorten planten zo dicht bij elkaar.
De samenstelling van de grond
Na zo’n lang proces van totstandkoming is het dus niet gek dat de grond van de Brabantse Wal heel gevarieerd en divers is. Zoals gezegd komt het nergens anders in Nederland voor dat zulke verschillende grondsoorten en de daarbij horende begroeiing zo dicht naast elkaar liggen. Op het hoge gedeelte ligt vooral zandgrond, dat op de meeste plaatsen begroeid is met verschillende soorten bossen. Op het lager gelegen gedeelte, aan de andere kant van de steilrand dus, ligt voornamelijk afgezet zand met op een aantal plaatsen een kleilaag. Dat betekent dat bij het lager gelegen gedeelte de grond heel nat is, terwijl de zandgronden juist weer heel erg droog zijn, met af en toe een klein ven tussen de bossen. Bijzonder is ook dat het water in deze vennen zoet is, terwijl het water op het lager gelegen gebied natuurlijk zout is, aangezien het vocht in deze natte grond is afkomstig uit rivieren en de zee. Deze diversiteit aan grondsoorten zorgt natuurlijk voor allerlei verschillende soorten begroeiing, en een diverse omgeving waar allerlei dieren graag in vertoeven. Welke plant- en diersoorten dat precies zijn lees je hieronder.
Welke soorten planten komen er voor?
Het is dus logisch dat op de hoger gelegen zandgrond andere planten groeien dan aan de andere kant van de steilrand; op droge zandgrond gedijen natuurlijk niet alle planten even goed, en sommige flora groeien nou eenmaal beter in de lage, natte kleigrond. In het hoge gedeelte vind je bossen met verschillende boomsoorten, zoals dennen, berken en vlieren. Ook groeien er heidegrassen en verschillende mossoorten, en de zonnedauw, een vleesetende plant die leeft van insecten. In de polder vind je weer heel andere plantensoorten en mooie bloemen, zoals bijvoorbeeld de vrolijke gele dotterbloem of de mooie rode guichelheil. Aan de rand van de weilanden staan wilgen die door Natuurmonumenten goed worden bijgehouden en één keer in zo veel tijd worden geknot zodat ze er altijd op hun best bij staan.
En welke diersoorten vind je er?
Voor vogelliefhebbers is de Brabantse Wal een klein paradijs. Dit is een van de meest vogelrijke gebieden van Nederland, met veel verschillende soorten vogels, van groot tot klein. In het bos vind je vogels als de boomklever en de kuifmees, een grappig klein vogeltje met een grijze kuif op zijn kop. In het lage poldergebied vind je kluten, tureluurs en mooie fazanten. Als je geluk hebt kun je er zelfs zeldzame vogelsoorten als de nachtzwaluw en de lepelaar tegenkomen. Grotere roofvogels als de buizerd zijn ook graag geziene gasten. En in het najaar is het helemaal feest: in het broedseizoen vliegen er ontelbaar veel soorten vogels door dit natuurgebied. Maar niet alleen op het gebied van vogels kijk je hier je ogen uit; ook andere diersoorten hebben hier graag hun huis. Als je geluk hebt zie je misschien een ree in de polder, en bij het natte kleilandschap en in de vennen huizen allerlei insecten en zelfs amfibieën zoals de watersalamander. Aan de voet van de Brabantse Wal grazen Schotse Hooglanders en wilde shetlandpony’s, net als geiten en andere rundersoorten.
Plan nog meer uitjes:
Het behoud van de Brabantse Wal
Het is natuurlijk belangrijk dat zo’n groot natuurgebied als de Brabantse Wal goed wordt verzorgd. Om de diversiteit van het gebied zo veel mogelijk intact te houden zijn verschillende organisaties, zoals
Natuurmonumenten en
Staatsbosbeheer constant in de weer om bepaalde begroeiing en diersoorten te beschermen. Natuurmonumenten is bijvoorbeeld bezig met het Natuurherstel Project Helvex. Dit grootschalige project richt zich op het herstel van de vennen op de Brabantse Wal, en het verbeteren van het hele gebied daar omheen. Twee belangrijke vennen, Groote Meer en Kleine Meer, worden helemaal in hun oude glorie hersteld. In de jaren zestig van de 20e eeuw is in deze vennen veel afval geloost, dat er nu allemaal uitgehaald wordt zodat de waterstand hoger wordt en de leefomgeving van de verschillende planten- en dierensoorten verbetert. Tijdens een eerder project, het LIFE-project dat vijf jaar heeft geduurd, heeft Natuurmonumenten in samenwerking met hun collega’s uit Vlaanderen de heidevlaktes weer met elkaar verbonden door delen van het oude productiebos te kappen, zodat er weer ruimte is gekomen voor nieuwe zandverstuivingen. Verder heeft Natuurmonumenten onder andere kleine stuwdammen in slootjes geplaatst om ervoor te zorgen dat bepaalde gebieden natter worden, zodat er bepaalde plantensoorten, zoals de bovengenoemde dotterbloem, kunnen groeien. In de bossen in het hoger gelegen gedeelte van de Brabantse Wal worden open plekken gemaakt, om plaats te maken voor nieuwe bomen en het bos gevarieerder te maken. Op een divers natuurgebied komen nou eenmaal meer verschillende diersoorten af!
Wat kun je er allemaal doen?
Zoals in veel natuurgebieden kun je in de Brabantse Wal heerlijk wandelen of fietsen. Onder andere Natuurmonumenten heeft verschillende wandel- en
fietsroutes uitgezet die je langs de verschillende flora en fauna die het gebied te bieden heeft leiden. Zo heb je bijvoorbeeld de wandelroute
Mier, vlak bij Ossendrecht, door de mooie bossen en gebieden met stuifzand. De wandelroute
Fazant, vlak bij Hoogerheide, leidt je precies over de indrukwekkende steilrand heen. Ook de fietsliefhebber kan zijn hart op halen in de Brabantse Wal; omdat het land zo divers is, is het een prachtig gebied om vanaf de fiets te bekijken.
VVV Brabantse Wal heeft een groot aantal prachtige
fietsroutes uitgezet die je gratis op het kantoor kunt krijgen of kunt downloaden via de website. Het Rondje Molens, bijvoorbeeld, is erg bijzonder: zoals de naam al zegt leidt deze route je langs alle molens op de Brabantse Wal. Op de fiets ben je ook zo de Belgische grens over, om daar eens een kijkje te nemen hoe de natuur erbij ligt (minstens zo mooi als in Nederland!). De Sagentocht is ook erg leuk om een keer te doen. Tijdens deze tocht bekijk je de Brabantse Wal vanuit de auto. Bij het begin van de tocht krijg je een navigatiesysteem dat je precies vertelt waar je naartoe moet rijden. Bovendien vertelt het apparaat je tijdens het rijden over de sagen en legenden die de ronde doen over de Brabantse Wal. Een interessante kant van dit natuurgebied, die je met deze tocht op een originele manier kunt verkennen.
Streekproducten uit de Brabantse Wal
De Brabantse Wal staat bekend om de streekproducten die er vandaan komen. Eerder schreven we al een artikel waarin we je vertelden waarom streekproducten een goede keus zijn. Je stimuleert er de lokale economie mee en je weet precies waar je product vandaan komt. Uit de Brabantse Wal komen verschillende soorten streekproducten die in de wijde omgeving bekend en geliefd zijn. In het aspergeseizoen komen de lekkerste asperges bijvoorbeeld uit de Brabantse Wal, bijvoorbeeld van Frank en Carola Hereijgers in Lepelstraat of Cees van Tiggelen in Halsteren. Of heerlijke Brabantse Walnootolie, bijvoorbeeld van Van Agtmaal in Hoogerheide. Allemaal producenten die het Keurmerk Erkend Streekproduct mogen voeren, waar we je in het artikel over streekproducten over hebben verteld. Betrouwbaar, verantwoord maar vooral super lekker! Enthousiast geworden over een bezoekje aan de Brabantse Wal? Heel begrijpelijk! Het is een prachtig, divers gebied waar veel te beleven valt. We hopen dat we je op weg hebben kunnen helpen, en dat je met dit artikel een mooi bezoekje kunt voorbereiden. Heb je genoten van je bezoek aan de Brabantse Wal? We horen het graag! Laat hieronder een reactie achter met je ervaringen.
Bron: Natuurmonumenten 
